Wetgeving warmtepomp per gewest
Je woning verwarmen zonder stookolie of aardgas? Dat kan met een warmtepomp. Warmtepompen zijn CO₂-neutrale toestellen die warmte afkomstig uit de buitenlucht of uit de bodem omzetten in een aangename temperatuur in je woning. Maar kun je zomaar beslissen om een warmtepomp te plaatsen? Of heb je er een vergunning voor nodig? En hoe bepaal je de plaats waar een warmtepomp mag komen?
Pas als je de beste locatie voor de binnen- en buitenunit vindt, en als je qua regels helemaal in orde bent, geniet je optimaal van het rendement. In dit artikel geven we je een overzicht van de regels en de wetgeving rond het plaatsen van warmtepompen. Is je warmtepomp reglementair geplaatst, dan zit je bijvoorbeeld safe voor alle regels qua geluid. We staan eveneens stil bij de vraag of je verplicht bent om een warmtepomp te installeren bij een nieuwbouw of een renovatie. Verder bekijken we de wetgeving rond het geluid van warmtepompen.
Produceert een warmtepomp lawaai en is de hoeveelheid geluid aan regels gebonden?
Zoals de meeste elektrische toestellen maken warmtepompen wat geluid. Misschien heb je je al de vraag gesteld of dit niet hinderlijk is voor je buren of voor jezelf. Of stel dat je buurman een warmtepomp installeert, moet je je dan zorgen maken?
We ontwikkelden een tool die hopelijk je zorgen kan wegnemen, met onze sound-tool kan je zelf luisteren hoeveel geluid de Bosch warmtepompen produceren.
We maken je even wegwijs in de wetgeving over geluidshinder en wat je je bij het geluid van een warmtepomp mag voorstellen.
Eerst en vooral is het geluid van een warmtepomp afhankelijk van het type en de manier waarop het toestel geïnstalleerd is. De toestellen van Bosch voldoen in elk geval aan elke norm qua geluid. Een warmtepomp die buitenlucht als energiebron gebruikt, heeft een ventilator om lucht aan te zuigen. Je kunt je voorstellen dat deze wel wat lawaai maakt, en precies daarom zijn er ook regels voor de installatie van deze pompen. Je mag de buitenunit bijvoorbeeld niet te dicht bij de perceelsgrens en bij de woning van je buren plaatsen. Dat zou ook voor het rendement trouwens niet wenselijk zijn. De buitenunit van een warmtepomp die lucht gebruikt, plaats je immers best zo dicht mogelijk bij de binnenunit, die in je woning geplaatst is.
Warmtepompen die hun warmte uit de bodem halen, maken nauwelijks geluid. Daar zit je sowieso veilig qua geluidshinder en de regels hiervoor.
De maximale geluidsemissie van toestellen is een Europese materie. Europese verordeningen stellen dat het geluidsvermogensniveau (LWA) van buitenunits van warmtepompen met een nominale warmteafgifte van ≤ 6 kW maximaal 65 dB mag bedragen. Warmtepompen met een warmteafgifte van ≤ 12 kW mogen maximaal 70 dB produceren. Warmtepompen met een warmteafgifte van ≤ 30 kW mogen dan weer maximaal 78 dB produceren. Toestellen van Bosch overschrijden deze waarden niet.
Verder is het zo dat er regels verbonden zijn aan geluidsemissie. Deze regels verschillen van gewest tot gewest. We overlopen hier even de diverse gewesten.
In het Vlaams gewest wordt de geluidsemissie gemeten op 3,5 meter van de gevel. Het geluid mag dan maximaal 30 dB bedragen.
Is er een meldings- of vergunningsplicht voor warmtepompen?
Wil je een warmtepomp plaatsen, moet je dit dan melden bij je gemeente of de overheid in het algemeen? En is er een vergunningsplicht voor warmtepompen? Laten we deze vragen even opsplitsen.
- Een vergunning voor een warmtepomp voor huishoudelijke doeleinden is verplicht wanneer deze een drijfkracht van meer dan 200 kW heeft. Warmtepompen met een drijfkracht van meer dan 200 kW zijn zware huishoudelijke warmtepompen en geothermische warmtepompen, waarvoor de installatie ook de nodige infrastructuurwerken vraagt.
- Ligt de drijfkracht lager dan 200 kW, dan is er een zogenaamde meldingsplicht. Dit houdt letterlijk in dat je de werken bij de gemeente meldt. Je beschrijft de werken online in een specifieke tool via het Omgevingsloket van de Vlaamse Gemeenschap, of vult een meldingsformulier in en dient dit in bij de gemeente. Op basis hiervan, en als je alles correct aangegeven hebt, ontvang je een meldingsakte. Eens je dit document in je bezit hebt, kun je de warmtepomp laten plaatsen.
- Verder is er eveneens een meldingsplicht wanneer je een verticale bodemwarmtewisselaar wilt laten plaatsen. Hierbij wordt er tot een maximale diepte van 50 meter geboord. Een bodemwisselaar wisselt warmte en koude uit tussen de klimaatinstallatie in je woning en de ondergrond. Op deze manier regel je in een woning of gebouw heel energiezuinig het klimaat. Deze techniek wordt vooral bij nieuwbouwwoningen toegepast.
- Wil je verticaal boren voor een warmtepomp, dan verschilt de regelgeving van gemeente tot gemeente. Check dus altijd bij de gemeente of er een vergunning noodzakelijk is.
Voor de plaatsing in je woning zijn er geen specifieke regels of verplichtingen. Hier komt het erop aan de warmtepomp zo goed mogelijk te plaatsen, zodat je geen last hebt van eventueel geluid. Hetzelfde geldt uiteindelijk ook voor een cv-ketel op aardgas. Of denk bijvoorbeeld aan een wasmachine, die je omwille van het geluid ook het liefst in een aparte ruimte plaatst.
Het is perfect mogelijk om een warmtepomp te plaatsen in de kelder, die dan bijvoorbeeld de plaats inneemt van je cv-ketel. Andere mogelijkheden zijn een bergruimte die afgesloten is van de rest van de woning of een garage.
Verwarmen met een warmtepomp vereist sowieso een goede isolatie van de woning. De ruimte waarin de binnenunit van de warmtepomp staat, moet daarom tot in de puntjes geïsoleerd zijn. Dit heeft ook als voordeel dat het geluid dat de warmtepomp produceert geneutraliseerd wordt. Ben je gevoelig voor geluid, dan kun je ook een specifieke vorm van geluidsisolatie voorzien.
Ben je vanaf nu verplicht een warmtepomp te plaatsen als je je woning wilt verwarmen?
Deze vraag kun je niet met een eenvoudig ja of nee beantwoorden. De regelgeving verschilt per gewest en verschilt al naargelang de situatie. Het hangt ervan af of je een nieuwe woning bouwt of een woning verbouwt.
Sinds 2021 ben je in heel België verplicht om energieneutraal je woning te bouwen. In Vlaanderen is BEN (bijna-energieneutraal) de norm, terwijl dit in Wallonië en Brussel Q-ZEN (Quasi Zéro Energie) is. Beide normen zijn gelijkaardig qua principe. Een bijna-energieneutrale woning verbruikt weinig energie voor verwarming, het produceren van huishoudelijk warm water en ventilatie. De toestellen die je woning verwarmen, gebruiken per definitie hernieuwbare energiebronnen. Concreet heb je de keuze welke toestellen je gebruikt, op voorwaarde dat de netto energiebehoefte voor verwarming maximaal 70 kWh/m² bedraagt. Verder moet een BEN of Q-ZEN-woning minstens 15 kWh/m² energie uit hernieuwbare bronnen halen. Je kunt hiervoor kiezen uit een aantal opties, zoals een zonneboiler, een warmtepomp, een biomassaketel of een combinatie van deze toestellen. Dit is dus de regel voor nieuwbouwwoningen.
Bovendien wordt er vanaf 2025 geen aardgasaansluiting meer aangeboden bij nieuwbouwprojecten. Dat is momenteel al zo bij grote nieuwbouwprojecten (vanaf 15 woningen).
En wat dan als je een woning renoveert?
- Vlaanderen zet volop in op warmtepompen. Dit gebeurt niet door warmtepompen te verplichten, maar door de alternatieven te ontmoedigen. Zo is het bijvoorbeeld niet meer mogelijk om nieuwe mazoutketels te plaatsen bij een renovatie, en al evenmin bij een nieuwbouw.
Verder is er in Vlaanderen ook een renovatieverplichting vanaf 1 januari 2023. Dit houdt in dat alle woningen en appartementen met energie label E of F die vanaf die datum worden aangekocht, verplicht zullen moeten worden gerenoveerd tot energielabel D of beter, binnen de 5 jaar na aankoop. - In Brussel zijn er vanaf 2025 CO₂-neutrale oplossingen verplicht bij ingrijpende renovaties. Om dit te stimuleren, verdwijnen vanaf januari 2023 de premies voor gascondensatieketels. Er zal nog steeds financiële ondersteuning zijn in de vorm van premies en subsidies, maar dit verschuift helemaal naar CO₂-neutrale verwarmingsoplossingen zoals warmtepompen.
- In Wallonië is er eveneens geen premie meer voor een gascondensatieketel. Voor milieuvriendelijke toestellen zoals een zonneboiler of een warmtepomp kun je wel premies aanvragen.