Źródła smogu

Główną przyczyną zanieczyszczenia powietrza w Polsce jest "niska emisja" czyli spaliny pochodzące z kotłów i pieców na paliwa stałe w gospodarstwach domowych.

To pojęcie oznacza emisję szkodliwych pyłów i gazów unoszących się na niskiej wysokości – do maks. 40 m. W tym przypadku emitorami, czyli źródłami smogu, są np. kominy na osiedlach domów jednorodzinnych. Niestety społeczeństwo nie jest całkiem świadome, jak paliwo spalane w kotłach węglowych, na pelet drzewny czy piecach kaflowych dramatycznie pogarsza jakość powietrza w sezonie grzewczym. Szacuje się, że w kraju użytkowanych jest jeszcze ok. 3 milionów takich "kopciuchów".

Źródłem zanieczyszczeń powietrza jest również przemysł, w tym głównie zakłady petrochemiczne, huty metali oraz przemysł odzieżowy. Niewątpliwie zakłady, takie jak koksownie czy elektrownie cieplne, również znacząco wpływają na emisję zanieczyszczeń, a szczególnie metali ciężkich, tlenków azotu, dwutlenku siarki oraz pyłu zawieszonego. Mimo że znacznie łatwiej jest (przynajmniej w teorii) oczyszczać spaliny i kontrolować emisje nielicznych dużych zakładów przemysłowych, niż ogromnej liczby pieców domowych bądź pojazdów mechanicznych, zanieczyszczenia powodowane przez przemysł dalej pozostają w Polsce bardzo poważnym problemem.

Poważnym źródłem zanieczyszczeń jest także transport, czyli pojazdy spalinowe. W polskich miastach na 1000 mieszkańców przypada obecnie więcej aut niż w wielu miastach Europy Zachodniej, dodatkowo są to często pojazdy stare i emitujące bardzo duże ilości zanieczyszczeń. Najbardziej uciążliwe są pojazdy z silnikami diesla, odpowiadają one za znaczną część całkowitej emisji pyłu zawieszonego, a także za pewną część emisji wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych. Ogólnie, motoryzacja jest też głównym źródłem tlenków azotu oraz całej gamy tzw. lotnych substancji organicznych (volatile organic compounds – VOC). Oprócz tego, co wydostaje się z rur wydechowych, mamy też do czynienia z pyłem pochodzącym ze startych opon i klocków hamulcowych.

12% pyłów zawieszonych trafia do atmosfery na skutek działania gospodarstw rolnych. Wynika to głównie ze stosowania nawozów azotowych. Prowadzi to do powstania jonów amonowych, które rozprzestrzeniają się na duże odległości. Łączą się one z zanieczyszczeniami pochodzącymi z innych źródeł, prowadząc do powstania pyłu zawieszonego.

Kolejną przyczyną złej jakości powietrza stanowi energetyka. Produkcja energii elektrycznej przyczynia się do emisji 7% pyłów zawieszonych, które skażają nasze powietrze. Zapotrzebowanie na energię elektryczną rośnie z każdym rokiem. W Polsce największe jest w województwach małopolskim i śląskim. To właśnie w tych województwach znajdują się miasta, które przodują w rankingu WHO na najbardziej zanieczyszczone miasta w Europie spowodowane obecnością cząstek stałych w powietrzu.